محیط کار مسموم و راه‌های مقابله با آن
یک محیط کار مسموم محیطی است که در آن انواع مختلفی از رفتار‌های منفی مثل دغل بازی، سلطه جویی، زورگویی و داد و فریاد در فرهنگ سازمان ریشه دوانده و در نتیجه کمبود بهره وری، بی اعتمادی، سطح استرس بالا، دعوا و تبعیض در آن جا به هنجار تبدیل شده است.
در چنین محیطی شما از لحاظ روانی احساس نا امنی خواهید کرد. ممکن است احساس کنید که به خاطر ابراز عقیده، طرح نگرانی‌ها یا مخالفت با دیگران به زودی تنبیه، تقدیر یا طرد خواهید شد. از همه بد تر آن است که به مرور زمان، یک محل کار مسموم می‌تواند منجر به اضطراب یا افسردگی شود. یک کارمند ممکن است قبل از کار اشک بریزد زیرا احساس می‌کند در دام افتاده است. مسلما او دلش نمی‌خواهد هر روز استرس و احساس طرد شدن را تجربه کند اما متاسفانه واقعا به این شغل نیاز دارد. در غیر این صورت، این اضطراب و نگرانی به این شکل نمود پیدا خواهد کرد که فرد سخت در صدد است فراتر از انتظارات عمل کند. متاسفانه در نهایت ظاهر کار مردم پسند از آب در خواهد آمد.
یک محل کار مسموم فراتر از رفتار یک یا دو نفر خاص بوده و به عبارتی سیستماتیک است. یک سیستم درون سازمانی همواره زنده بوده و شامل روابط مختلف بین افراد می‌شود. از این منظر، یک محیط کار مسموم به طور کلی برای افراد و تیم‌هایی که در آن کار می‌کنند، مضر است.
نشانه‌های یک محل کار مسموم
گاهی اوقات تشخصی این که آیا در یک محیط کاری مسموم کار می‌کنید یا خیر، ممکن است سخت به نظر برسد. گهگاه افراد فکر می‌کنند که چنین محیط‍‌‌هایی عادی بوده و با گذشت زمان حتی شاید یاد بگیرند که به خوبی در آن کار کنند. حتی برخی مواقع فرد فکر می‌کند که مشکل از خود اوست زیرا به نظر می‌رسد که دیگران این شرایط سخت را تحمل می‌کنند. در نهایت ممکن است نوعی احساس تنهایی به فرد دست دهد.
محیط کار می‌تواند بسته به سابقه کاری، محرک‌ها و سبک‌های کاری افراد، تاثیرات متفاوتی بر روی افراد بگذارد. با این حال چند ویژگی مشترک در میان محیط‌های کاری مسموم وجود دارد که نقطه شروع خوبی برای تشخیص یک محل کار سمی به شمار خواهد رفت که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
برای کار هیچ نوع حد و مرزی وجود ندارد
فرهنگ‌های کاری مسموم اغلب اوقات عدم وجود هر نوع حد و مرز برای کار را عادی دانسته و از آن تجلیل می‌کنند. آن‌ها شما را تشویق می‌کنند تا کار را بر هر چیز دیگری ترجیح دهید. مدیر یک محل کار مسموم ممکن است با رفتار خاص خود به سوی خستگی و فرسودگی گام برداشته و در عین حال انتظار داشته باشد که کارمندان زیردستش نیز چه در دفتر کار و چه در خانه از این قانون پیروی کنند. شاید او رسما بخواهد که کارمندان به عنوان مثال تا دیروقت در دفتر مانده یا در تمام ساعات تعطیلات آخر هفته به پیام‌ها و ایمیل‌ها پاسخ دهند.
بهتر است در طول فرایند استخدام و در جریان مصاحبه کاری خوب دقت کرده و چنین محیط کاری مسمومی را زودتر و قبل از آن که دیر شود، تشخیص دهید. به عنوان مثال، اگررئیستان بعد از ظهر چهارشنبه وظیفه ای را به شما محول کرده و از شما می‌خواهد تا صبح آن را انجام دهید یا انتظار دارد که پیش از شروع ساعات کاری یا نیمه شب پاسخگوی ایمیل‌ها باشید، این یک نشانه بد است.
افراد به یکدیگر اعتماد ندارند
در یک محیط کاری مسموم، عدم اعتماد بیین کارمندان محسوس است. در این نوع محیط کاری، دفاتر هیات مدیره رو به روی میز کارمندان بوده و مدیران مسموم این امکان را دارند تا بر فعالیت‌های روزمره زیردستان نظارت کنند. امروزه دیگر همه می‌دانیم که مدیران به شدت ناظر و وسواسی، یک سری تیم‌های سمی می‌سازند که عملکرد ضعیفی خواهند داشت.
جایی برای اشتباه کردن وجود ندارد
در محیط‌های کاری مسموم، جایی برای اشتباه کردن و درس گرفتن از آن وجود ندارد. در صورت ارتکاب هر نوع اشتباه، به شدت مجازات می‌شوید. در چنین محیطی افرادی هر کاری انجام می‌دهند تا سرزنش نشده و همیشه از همکارانشان جلوتر باشند. از جمله این تلاش‌های غیر منصفانه و نادرست می‌توان به عدم به اشتراک گذاری اطلاعات مربوط به کار با همکاران اشاره کرد.
این نوع فرهنگ مسموم می‌تواند به ویژه برای اقلیت‌های قومی و مذهبی سخت باشد که باید همیشه تلاش کنند تا به نحو احسن انتظارات مدیرانشان را برآورده سازند. اگر یک فرد عادی کارش را خراب کند، فرصتی برای رشد و جبران خواهد داشت اما برای اقلیت‌ها، چنین موقعیتی اغلب اوقات به مثابه امضای حکم اخراج او خواهد بود.
افراد با یکدیگر به شیونه ای تحقیر آمیز رفتار می‌کنند
تلاش برای تحقیر یکدیگر یکی از ویژگی‌های کلیدی یک محیط کاری مسموم به شمار می‌رود. برای مثال در جمع هیات تحریریه یک روزنامه ممکن است اصلاح و ویرایش تیتر‌ها و اخبار تنها جنبه محتوایی نداشته و بسیاری از آن‌ها نوعی حملات شخصی به سبک نوشتن یا کاری یک کارمند خاص به نظر برسد.
روابط بین فردی سالم نیست
اغلب اوقات میتوانید کیفیت سلامت عاطفی یک محیط کار را با نگاهی به شیوه تعامل افراد با یکدیگر درون سازمان بسنجید. آیا هنگام نوشیده چای صبحگاهی خود به یکدیگر لبخند زده، حرف می‌زنند یا بیشتر اوقات فقط اخم کرده و پیامک‌هایشان را چک می‌کنند؟ ایا آن‌ها با یکدیگر گهگاه شوخی کرده یا فقط گستاخانه و با لحنی تحقیر آمیز با یکدیگر صحبت می‌کنند. شما میتوانید انرژی مثبت یا منفی موجود در محل کار را از طریق گفتگو با دیگران یا مشاهده و بررسی زبان بدن افراد تشخیص دهید.
رفتار دیگری که در این زمینه باید مراقب آن بود، سنگ اندازی است که از چالش‌های ارتباطی میان مدیران و کارمندان ناشی می‌شود. گاهی اوقات کارمندی که توبیخ شده نمی‌داند که چه کرده که لایق چنین رفتاری از سوی مدیر خود است. چنین شرایطی فوق‌العاده استرس زا خواهد بود.
هیچ حمایتی از رشد کارمندان صورت نمی‌گیرد
برای بسیاری از افراد در محیط‌های کاری مسموم هیچ نوع حمایتی در مسیر رشد و پیشرفت صورت نمی‌گیرد. به طور خاص کارمندان آماتور و تازه کار که در چنین محیط‌های کاری به حال خود رها می‌شوند، در نهایت انگیزه لازم را از دست داده و سرخورده خواهند شد.
افراد مورد سرکوفت قرار گرفته و احمق شمرده می‌شوند
وقتی کسی به شما سرکوفت می‌زند، وادارتان خواهد کرد تا احساسات یا سلامت عقل خود را زیر سوال ببرید. برای مثال مدیری که با هدفی خاص پروژه‌ها را به تیم زیردستش سپرده اما حین مشاهده نتایج هدف اولیه را از یاد برده و به کارمندن بابت انجام کار اشتباه سرکوفت می‌زند، کارکنان را در مورد مهارت‌هایشان به شک انداخته و در دلشان هراس می‌افکند.
افراد به طور منظم علائم فیزیکی ناشی از استرس کاری را تجربه می‌کنند
در یک محیط کاری مسموم، استرس و فشار روانی ممکن است کم کم به شکل مشکلات فیزیکی در کارمندان خود را نشان داده و سلامتشان را مختل کند. مغز فرد مدام در حال بررسی تهدیدات موجود بوده و این حس به انسان دست می‌دهد که در خطر است. قرار گرفتن در حالت «جنگ یا گریز» برای مدت طولانی می‌تواند بر روی سلامت جسمانی بلند مدت شما تاثیر گذاشته و در نهایت موجب شود تا برخی علائم رایج استرس، اضطراب و افسردگی را تجربه کنید. از جمله این علائم می‌توان از مشکلات گوارشی، مشکلات خواب، خستگی، درد و حملات پانیک نام برد.
کارایی کارمندان کم می‌شود
در یک محیط کار مسموم، به تدریج ذهن کارمندان تعطیل شده و از تیم کاری پا پس می‌کشند. برای مثال در محیط کار مجازی، کارمندان ممکن است دوربین خود را در طول جلسات خاموش کرده و هر چند وقت یک بار اظهار نظر‌های کوتاهی کنند. به مرور زمان افراد کم کم شروع به ترک محل کار مسموم خود می‌کنند.
راه‌های کنار آمدن با یک محیط کار مسموم
حالا که دیگر می‌دانید یک محیط مسموم چه خصوصیاتی دارد، وقت ان رسیده تا تصمیم بگیرید چگونه باید با آن برخورد کنید. در زیر نکاتی پیرامون نحوه رفتار مناسب در چنین شرایطی ذکر شده است:
گزینه‌های خود را در نظر بگیرید
به طور کلی شما دو گزینه پیش رو دارید: در شرکت مانده و از مساله عبور کنید یا سازمان را ترک کنید. شاید این انتخاب ابتدا آسان به نظر برسد اما حقیقت این است که گاهی اوقات به دلایل متعدد، حد اقل به طور موقت، نیاز است در شرکت بمانید. شاید به دلایل مالی یا مهاجرتی نتوانید به طور نگهانی کار را ترک کنید. شاید به همین دلیل هرگز امکان ترک محل کار را نداشته باشید. شاید گزینه‌های دیگری پیش رویتان نباشد. در ادامه ممکن است شرکت پیشنهادی غیر منتظره و عالی را به شما پیشنهاد دهد که تصمیم گرفتن را سخت می‌کند. از جمله این پیشنهادات جذاب و غیر قابل پیش بینی می‌توان از دورکاری یا کمک هزینه چشمگیر برای مراقبت از کودک نام برد که در یک برحه زمانی خاص و شما و خانواده اتان کمک شایانی خواهد کرد.
از نقاط قوت خود کمک بگیرید
حین کار در یک محیط مسموم، به یاد آوردن و کمک گرفتن از نقاط قوت خود می‌تواند مفید و موثر باشد. بهتر است درون خود را نگریسته و از خود سوالات زیر را بپرسید:
هنگام مواجهه با رفتار‌های سمی چگونه باید پاسخ داد؟ چه نقشی را می‌توان در زمینه تغییر وضعیت ایفا کرد؟ چه چیزی مانع ترک محل کار می‌شود؟
برای درک تاثیر یک محیط کار مسموم بر روی خود و آشنایی با روش‌های محافظت در برابر آن، به یک درمانگر مراجعه کنید. درمان روح و روان در چنین شرایطی می‌تواند منجر به افزایش میزان خودآگاهی شده و در نتیجه ابزاری مهم برای عبور موفق از موقعیت‌های استرس زا به شمار می‌رود.
از خودتان بپرسید چه کسی می‌تواند به شما کمک کند
داشتن کسی که بتوان به او اعتماد کرد و از او حمایت و کمک خواست تا در مسیر پیش به جلو گام بردارید، مهم است. برای مشاوره بهتر است از فردی بی طرف و در عین حال دلسوز کمک بگیرید. در این طور مواقع می‌توان به یک دوست، یکی از اعضای خانواده یا یک همکار سابق مراجعه کرد.
به خودت رحم کن
هنگار کار در یک محیط مسموم، اغلب اوقات «باید»های زیادی به سراغتان می‌آید. با خود می‌‌گویید باید سخت تر و مقاوم تر از قبل شوم، باید بدانم چگونه باید با این موضوع کنار بیایم، باید حرف بزنم. این‌ها همه نشانه آن است که ما با خود مهربان نیستیم. بهتر است از خود این سوال را بپرسید: «اگر عزیزانم در موقعیت من بودند، چه توصیه ای به ان‌ها می‌کردم.» گهگاه این سوال می‌تواند آشکار به فرد ثابت کند که باید تصمیم بگیرد از محیط کاری مسموم و نامناسب بیرون بیاید.
برای خروج برنامه ریزی کنید
همه این درون نگری‌ها احتمالا به یک پاسخ منجر خواهد شد: «باید محیط کار را ترک کنی.» اگر احساس می‌کنید انرژی و انگیزه لازم برای کشف فرصت‌های جدید را ندارید، بهتر است به دنبال درمان باشید. از اوقات فراغت خود استفاده کرده و یا حتی تلاش کنید برای مرخصی سلامت روان تاییدیه بگیرید.
اکثر اوقات در چنین شرایطی باید برای خروج از محیط کار بد و مسموم برنامه ریزی کرد. غالبا با نه گفتن به کار اضافی، پروسه شروع می‌شود. در مرحله بعدی یک مشاور خوب باید ببیند فرد در محیط کار جدید در چه صورت خوشحال و راضی خواهد بود. در نهایت بر این اساس، برای گام‌های بعدی برنامه ریزی می‌کند.
طراحی گرافیک و تبلیغات: 09123381563
منبع: www.themuse.com
منبع: mbanes.ir
